“Het extra perspectief van de familie is bijzonder waardevol”
In elk nummer van ons magazine Afrit 8 hebben we een gesprek bij een kop koffie. Daarin hebben we aandacht voor het verhaal van de zorgvrager en/of zijn/haar context. Voor het themanummer over familiewerking in PZ Onzelievevrouw praatten we met verpleegkundige Eve en familielid Gerd over de familieraad in PZ Onzelievevrouw.
“De Familieraad ontstond vanuit de nood om de familie beter te betrekken bij de zorg voor de patiënt,” opent Eve Veirman. “Vroeger keek de familie vanaf de zijlijn toe. Vandaag is dat anders. PZ Onzelievevrouw was één van deeerste ziekenhuizen met een Familieraad. Tochkunnen ook wij nog stappen vooruit zetten.”
“Erg vernieuwend vind ik het werken met duo’s,” zegt Gerd Konings. “Een duo bestaat uit een zorgverlener en een familielid van dezelfde afdeling, zoals Eve en ik. De medewerker maakt zo de link van de Familieraad naar het hele team.”
Triade Patiënt-familiezorgverlener
“In het begin van de Familieraad was het voor iedereen wat zoeken,” weet Gerd Konings. “We praatten lukraak de vergadering vol. Nu werken we rond concrete thema’s, bijvoorbeeld: het onthaal van de patiënt op de afdeling. Vooraf stond elk duo daar even bij stil voor de eigen afdeling. Op de Familieraad werden de noden, de verwachtingen en de good practices gedeeld. Ik weet nog dat ik de afdelingsbrochure ontoereikend vond.
Ondertussen is er een nieuwe brochure, die rekening houdt met de inbreng van de Familieraad. De brochure is aantrekkelijker en spreekt de familie meer aan. Jargon als ‘volgverpleegkundige’ wordt beter uitgelegd. Het lijken details, maar het zijn belangrijke details. Een ander mooi initiatief is het bord bij de ingang van de afdeling met informatie over wie die dag van dienst is. Dat is nuttige informatie voor de patiënten en voor familie.”
“De Familieraad besprak ook de introductie van de Familiereflex,” vertelt Eve. “Alles vertrekt vanuit de gedeelde visie om de familie meer centraal te zetten. Zo komt er ook op de website van het ziekenhuis een plek voor de familie, met onder meer een virtuele rondleiding in het ziekenhuis.”
“De triade patiënt-familie-zorgverlener evolueert volop. Eerst kreeg de patiënt meer zeggenschap, nu wordt de familie beter betrokken. Daar houden we terdege rekening mee in het team. Ook in het elektronisch patiëntendossier wordt in de toekomst plaats gemaakt voor input van de familie. De familie betrekken, dat betekent: mee weten, meedenken, mee doen,” zegt Eve.
Iets terugdoen
Toch lijkt het niet evident om boven op de zorg voor je eigen partner of familielid ook nog tijd en energie te maken voor de Familieraad. Waar haalt Gerd het engagement vandaan? “in het begin stond ik eerder aarzelend ten aanzien van de vraag, maar ik ben ook iemand die graag betrokken is, wil mee-denken. En als ik hierdoor een kleine bijdrage kan leveren aan betere omstandigheden voor patiënt en familie, dan maak ik daar graag tijd voor.”
“Ik heb ook het gevoel dat ik veel krijg van de medewerkers op de afdeling,” zegt Gerd. “Ik wil iets teruggeven. Wat ik precies krijg op de afdeling? Ik krijg de ruimte om mijn zorgen te delen. Ik krijg de tijd om als het eens moeilijk gaat, daar even bij stil te staan. Ik krijg praktische tips. Ik krijg begeleiding als ik een moeilijke keuze moet maken. Zoals: hoe vaak kom ik op bezoek? Ik had geen idee. Enerzijds wil je er zijn voor je opgenomen familielid, anderzijds moet je durven loslaten en ook voor jezelf zorgen. Want in het begin ging ik over mijn grenzen. De medewerkers op de afdeling hebben me geleerd mijn eigen grenzen te respecteren.”
"In een ideale wereld zouden er nog meer contacten moeten zijn tussen de afdeling en de familie. En al zeker binnen de duo’s in de Familieraad,” zegt Eve. “De Familieraad zelf vindt drie keer per jaar plaats. Tussendoor proberen Gerd en ik meer af te spreken, maar
“Het extra perspectief van de familie, is bijzonder waardevol” dat is niet vanzelfsprekend. Ik heb veel aan het contact met Gerd. Ik kan me goed inleven in de familieleden van een patiënt, maar ik sta niet in hun schoenen. Ik weet niet wat ze denken, voelen, hopen of vrezen. Het is bijzonder waardevol om die extra blik, dat extra perspectief te krijgen.”
Ook Gerd pleit voor nog meer structureel overleg. “Het zou niet mogen afhangen van de bezetting op de afdeling of Eve zich kan vrijmaken voor de Familieraad,” vindt ze. “Al snap ik wel dat iedereen zich inspant en doet wat hij kan.”
Vertrouwen cruciaal
“Er was van in het begin een klik tussen Eve en mij,” vertelt Gerd. “Dat vertrouwen is cruciaal. Als ik vertrouwen krijg, durf ik zelf ook eerlijk en oprecht te zijn. Misschien was ik in het begin zelfs wat te direct. Maar als je altijd je mond houdt, bereik je niets. Bij Eve kan ik mezelf zijn.”
“Ook in de Familieraad is er een goede sfeer,” zegt Eve. “We zitten allemaal op één lijn, al zijn er natuurlijk verschillen tussen de afdelingen. Dat is historisch zo gegroeid. En een acute afdeling is anders dan een behandelafdeling.”
“Het stimuleert iedereen om de good practices van andere afdelingen te leren kennen,” zegt Gerd. “We leren van elkaar. We werken constructief samen.”
“Wie in de Familieraad zit, moet zijn persoonlijke verhaal kunnen overstijgen,” merkt Eve op. Mensen zitten er niet voor hun eigen partner, zus of broer, maar voor alle patiënten en familieleden.”
“Zelf heb ik al 15 jaar contact met diverse afdelingen,” zegt Gerd. “Ik zie een positieve evolutie, en daar ben ik blij om. Als iemand psychisch ziek is, kan hij op niet veel plaatsen terecht. Als je dan ervaart hoe het ziekenhuis zich inzet, dan geeft dat hoop. Ook het ziekenhuisdomein wordt met de jaren toegankelijker. Het fietspad over het domein, devolkstuintjes … Het helpt allemaal om het taboe te doorbreken. Ik het begin dat ik hier kwam, schaamde ik me. Ik voelde me bekeken. Dat gevoel is vandaag helemaal weg.
Link met het beleid
De Familieraad bestaat uit vijf duo’s van een medewerker en een familielid, met ook nog drie vertegenwoordigers vanuit het ziekenhuisbeleid. “Die structuur garandeert dat er werkelijk iets gebeurt met de adviezen van de Familieraad,” zegt Eve. “De Familieraad heeft ook een bestuur, dat vaker samenkomt en de vergaderingen voorbereidt. In dat bestuur zit ook een familielid. Geregeld vergadert het bestuur met de directie. En vanuit de directie volgt er altijd een terugkoppeling naar de Familieraad. Daarnaast spelen de betrokken medewerkers hun rol in de communicatie naar de teams. Op die manier slagen we erin om de ideeën, voorstellen en bezorgdheden uit de Familieraad over te brengen naar het hele ziekenhuis.”
Tekst: Filip Decruynaere
Fotografie: Tom Talloen
